Роднае слова: 10 кніг на беларускай мове, якія варта прачытаць кожнаму

Яшчэ ўчора, 21 лютага, у свеце адзначалі Міжнародны дзень роднай мовы. Як бы не ставіліся да дзяржаўнага статусу моў, нельга не сказаць, што сярод сусветнай літаратуры ёсць сапраўдныя беларускія дыяменты.

Ды і ўвогуле, беларуская мова мілагучная, калі ў яе ўслухвацца і самабытная, калі ў яе ўчытвацца (да-да, хейтары).

Для аматараў роднага слова і для тых, хто даўно яго не чуў, прапаную падборку беларускамоўных кніг, які мусіць прачытаць кожны. Сустрэнуцца тут і школьная літаратура, і праца нобелеўскай лаўрэаткі, і сучасная літаратура, і пераклады сусветнавядомых бестселераў.

Ян Баршчэўскі «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях»

Пра што

Як вясёлы дзядзька Завальня, нібы тая Шахеразада, расказвае 1001 незвычайную гісторыю, апаясаную містыкай і фантастыкай. Будуць тут і ваўкалакі з русалкамі, і чарнакніжнікі з цмокамі, і вужы з вогненнымі духамі.

Чаму варта прачытаць

Калі не гэта галоўны зборнік беларускіх народных казак і вераванняў, тады не ведаю што. Сам Шляхціц — узор сапраўднага нацыянальнага характару. Ён сціплы і паважлівы, любіць сваю зямлю, рупліва і старанна адносіцца да гаспадаркі. Вы і самі згадзіцеся, што ў кожнага ёсць «той самы» сваяк, які заўсёды мае гумарную гісторыю на любы выпадак.

Святлана Алексіевіч «Галасы Утопіі»

Пра што

Зборнік споведзяў рэальных людзей з розных перыядаў савецкай і постсавецкай гісторыі: Вялікая Айчынная вайна («У вайны не жаночы твар»), чарнобыльская катастрофа («Цынкавыя хлопчыкі»), жыццё пасля развалу Савецкага Саюза («Час сэканд-хэнд»).

Чаму варта прачытаць

Ацаніць працу нобелеўскай лаўрэаткі і адчуць трагічнасць жывых чалавечых лёсаў.

Іван Шамякін «Трывожнае шчасце»

Пра што

Як двое маладых людзей праходзяць праз стыхійныя гістарычныя выпрабаванні: першае каханне, полымя вайны, доўгія пошукі адзін аднаго, цяжкасці ўзнаўлення пасляваеннага жыцця. Ці не гэта адлюстраванне лёсу цэлага пакалення, якому прыйшлося так хутка пасталець?

Чаму варта прачытаць

Палічыць, у якім годзе ты скончыў школу і наколькі даўно табе ўжо не 16. Перачытаць знаёмыя творы і знайсці для себя нешта новае і нечаканае.

Іван Мележ «Людзі на балоце»

Пра што

Як хлопец не можа выбраць, што ён любіць больш: дзяўчынку ці любімую працу на зямлі. А жыццёвыя абставіны хочуць адабраць у яго і першае, і другое.

Чаму варта прачытаць

Пажыць звычайным сялянскім жыццё з палескім каларытам XX стагоддзя. Прасачыць за стыхійнымі зменамі перыяду калектывізацыі. Зразумець, чаму для тагачаснага беларуса зямля была на першым месцы.

Ваенная проза Васіля Быкава

Пра што

«Знак бяды», «Альпійская балада», «Сотнікаў», «Абеліск», «Жураўліны крык» — праўдзівыя ваенныя творы пра маральны выбар чалавека ў драматычных абставінах: пераасэнсаванне звычайным салдатам вартасці вайны, цана свайго і чужога жыцця, пытанне здрады, выбар паміж доўгам і асабістымі жаданнямі.

Чаму варта прачытаць

Паглядзець, як людзі рэагуюць у эмацыйна-напружанных момантах. Паглыбіцца ў чалавечую псіхалогію і вырашыць, што на першым месцы: прынцыпы ці інстынкт самазахавання.

Паэзія Рыгора Барадуліна

Пра што

Рыгор Барадулін — гэта сінонім беларускай паэзіі. Той самы, хто пісаў «Трэба дома бываць часцей…». Прызначэнне чалавека на зямлі, каханне, памяць аб дзяцінстве, змены ў грамадстве, роднае слова, — усе тое, пра што мог напісаць пісьменнік за сваё вялікае складанае жыццё.

Чаму варта прачытаць

Творчасць Рыгора Барадуліна — гэта споведзь душы, споведзь шчырая, гарачая, сыноўняя. Яго лірыка — шчырая размова, паэтычны роздум пра родную краіну, пра волю, пра сваіх продкаў, генетычных і гістарычных.

Радзіва «Прудок». Дзённік

Пра што

Як галоўны герой кідае ўсё і з’язджае са сталіцы ў родныя мясціны. Аднаўляе хату свайго дзеда, заводзіць курэй, садзіць бульбу і знаёміцца з жыхарамі. Сатырычны і лёгкі твор пра розныя вясковыя байкі, асабістыя жыццёвыя дробязі і турботы.

Чаму варта прачытаць

Упэўніцца, што па-беларуску яшчэ пішуць і пішуць цікава. Разам з героем пашукаць сваё месца ў свеце. Адчуць жаданне вярнуцца да каранёў, да роднай моўнай і культурнай стыхіі. Бо большая частка гарадскога насельніцтва — гэта людзі, чые бацькі ці бабуля з дзядулем прыехалі з вёскі.

Уладзімір Арлоў «Танцы над горадам»

Пра што

Падзеі адбываюцца ў Полацку канца 50-х — сярэдзіне 60-х гадоў. Галоўны герой з самага дзяцінства лунаціць. Прычым на раніцу ён нічога не памятае. Пасля прыёму ў псіхіятара ўсё прыціхае, але неўзабаве паяўляецца кампанія, якая перыядычна збіраецца на дасе і танчыць дзіўныя танцы пад адкрытым небам. І тут, як у сапраўдных трылерах, усе па чарзе пачынаюць паміраць.

Чаму варта прачытаць

Здзейсніць метафізічную вандроўку, прачытаўшы твор яшчэ аднаго прадстаўніка сучаснай містычнай літаратуры.

Віктар Марціновіч «Мова»

Пра што

Кніга-антыўтопія. Беларуская мова стала ў прамым сэнсе кантрабандай, Мінск засялілі жыхары Далёкага Усходу і пабудавалі Вялікі Кітайскі Мур, старыя рэлігіі памерлі, а новым богам стаў шопінг. Аповед вядзецца ад асобы двух герояў: Барыгі (кантрабандыста) і Джанкі (спажыванца мовы).

Чаму варта прачытаць

Даведацца, чаму Віктар Марціновіч — самы папулярны сучасны беларускі пісьменнік. Ацаніць жанр сацыяльнай фантастыкі, бо дзеянне кнігі «Мова» можна перанесці ў любую краіну і напружаная атмасфера ад гэтага не зменіцца.

Пераклады замежных бестселераў: «Гары Потэр», «Вядзьмар», «Уладар пярсцёнкаў»

Пра што

Прызнаныя пакаленнямі творы ў афарбоўцы беларускага слова. А калі пастарацца, можна знайсці фільмы ў беларускамоўнай апрацоўцы.

Чаму варта прачытаць

Сумясціць прыемнае з карысным. Даведацца, як заклінанні хлопчыка-чараўніка будуць гучаць па-беларуску і як адрозніць Геральда з Рывіі ад беларускага асілка.

Автор: Надежда Радевская

Нашли опечатку? Выделите фрагмент текста с опечаткой и нажмите Ctrl + Enter. Хотите поделиться тем, что произошло в Витебске? Напишите в наш телеграм-бот. Это анонимно и быстро.