У чым сіла — ведае лялечніца з Віцебска!

Мар’я Ерашэнка ўжо амаль 15 год займаецца вывучэннем і папулярызацыяй беларускай традыцыйнай культуры і роднай мовы. Яна скончыла бібліятэчны каледж, затым гісторыка-філалагічны факультэт Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Гісторыя. Сацыяльна-палітычныя дысцыпліны», а потым яшчэ і магістратуру ВДУ імя П. М. Машэрава.

Абараніла дысертацыю на тэму «Вясельная і радзінна-хрэсьбінная абраднасць на поўначы Магілёўскай вобласці», атрымала ступень магістра гістарычных навук. Зараз яна — кіраўнік узорнага фальклорнага калектыву «Зорачкі» і гуртка «Юныя фалькларысты» ў гімназіі № 1 г. Віцебска імя Ж.І.Алфёрава.

Дзе б ні працавала Мар’я — у музеі, бібліятэцы, установе дадатковай адукацыі ці гімназіі — яна натхняецца багатай нацыянальнай культурай нашай краіны. З 2011 года размаўляе па-беларуску, чытае шмат спецыяльнай літаратуры, вывучае традыцыйныя святы і абрады нашых продкаў.

Ужо гадоў пяць Мар’я Ерашэнка захапляецца традыцыйнымі беларускімі лялькамі. Яе натхніла вучаніца гімназіі Соня Садоўнікава. Дзяўчынка абараняла навуковую працу і праводзіла майстар-клас па гэтай тэме.

Мар’я ўпэўнена: аднойчы зрабіўшы традыцыйную беларускую ляльку ўласнымі рукамі, немагчыма спыніцца. Цікава, што кожны экспанат трэба выканаць за адзін раз — нельга адкласці работу на заўтра, калі ўжо пачала, бо лялька страціць сваю моц.

У гэтай справе наогул шмат абавязковых правіл. Напрыклад, вырабляць лялек могуць толькі жанчыны, мужчынам нават прысутнічаць пры гэтым працэсе забараняецца. Брацца за справу можна толькі з чыстымі рукамі і думкамі. Варта адпаведным чынам настроіцца, думаць пра добрае. Калі сумуеш ці за нешта перажываеш, лепш адкласці работу. Тканіну пажадана браць натуральную, асабліва каштоўная — з бабулінага куфэрка, яна нясе добрую энергетыку.

Ніткі патрэбны чырвоныя. Іголку выкарыстоўваць нельга — можаш нанесці шкоду чалавеку, для якога робіш ляльку. Калі завязваеш вузел, у думках трэба жадаць будучаму гаспадару роўнага жыццёвага шляху, робіш галаву — светлых думак і добрай памяці, прымацоўваеш грудзі — думай пра мацярынства, дзяцей, сям’ю.

Галоўнай асаблівасцю беларускіх лялек з’яўляецца тое, што яны безаблічныя — твары ім не размалёўвалі. Продкі лічылі, што ў адваротным выпадку лялька можа пераняць настрой майстра. А не дай божа праз вочы ўселіцца злы дух!

Дзяўчына даўно заўважыла, што захапленне ўплывае і на яе жыццё: палепшыліся ўзаемаадносіны ў сям’і, зніклі праблемы са здароўем. А нядаўна яна здзейсніла сваю галоўную мару — набыла ўласнае жыллё. За гэта Мар’я таксама ўдзячная сваім лялькам, упэўнена, што без іх сілы нічога б не атрымалася.

Мар’я расказала, што нашы продкі рабілі лялек на Каляды, Масленіцу, Купалле і іншыя святы народнага календара. Яны захоўваліся ў кожным доме і былі ў адказе за дабрабыт і сямейнае шчасце. Наогул, на ўсе выпадкі жыцця ў нашых продкаў была свая лялька. Так яны засцерагалі сябе ад нягод, дрэннага вока.

Дзяўчына імкнецца вырабіць усіх магчымых лялек, у тым ліку мужчынскага вобразу. Абапіраецца на кнігі Гульнары Качан, наведвае выставы, шукае інфармацыю ў інтэрнэце.

Зараз разам са сваімі юнымі фалькларыстамі Мар’я рэалізуе праект «Каляндар абярэгавай лялькі». Кожны з іх штомесяц вырабляе па адной ляльцы, прымеркаванай да пэўнага прысвятка. У канцы года іх павінна быць 12. Гэтыя календары яны вырашылі перадаць у дзіцячыя садкі горада, каб зацікавіць вывучэннем традыцыйнай беларускай культуры самых маленькіх.

Мар’я — удзельнік шматлікіх міжнародных і рэспубліканскіх навукова-практычных канферэнцый, пераможца конкурсаў, мае 13 навуковых публікацый, з’яўляецца аўтарам-складальнікам рабочых сшыткаў па традыцыйнай культуры. Таксама яна ўдзельнічае ва ўсіх магчымых гарадскіх мерапрыемствах, ладзіць бясплатныя майстар-класы для дзяцей і дарослых.

Услед за Мар’яй лялькамі захапіліся і калегі, просяць ладзіць майстар-класы, дзяліцца вопытам, прыносяць матэрыялы для творчасці, якіх назбіралася ўжо багата.

Ва ўласнай калекцыі гераіні больш за 50 лялек. Мар’я Ерашэнка прызналася, што гатова ўвесь вольны час прысвячаць гэтай справе. Толькі б нашы нацыянальныя традыцыі працягвалі жыць.

Аўтар: Наталля Чарнічэнка

Нашли опечатку? Выделите фрагмент текста с опечаткой и нажмите Ctrl + Enter. Хотите поделиться тем, что произошло в Витебске? Напишите в наш телеграм-бот. Это анонимно и быстро.